بهار دلها در بهار طبیعت
نام بهار و رویش دوباره طبیعت پس از گذراندن یک فصل سرد همان مقدار که در روح و جسم انسان اثر می‌گذارد باید در رفتار‌ها نیز قابل مشاهده باشد. طراوت و سرزندگی طبیعت در فصل بهار بهانه خوبی است تا برای رسیدن به گرمی زندگی، حال و هوای بانشاطی داشته باشیم.
این درس بهار است که انسان را از رکود و خواب زمستانی بیدار می‌کند و زندگی را با شکوفایی نوید می‌بخشد؛ اتفاقی که در ماه مبارک رمضان، یعنی بهار دلها هم مشابه آن باید در دلمان رقم بخورد و روزه‌درای نمی‌تواند بهانه‌ای برای ایستایی و بی‌تحرکی و کسالت و بی‌حالی باشد.
وقتی از نشاط و زندگی می‌گوییم در واقع همه خوبی‌های انسانی که در دین بر آن تأکید شده، مدنظرمان است؛ امید، محبت، فعالیت و تلاش، دست‌گیری و کمک، مقاومت و صبر و. در واقع، انسانی که بهاری فکر کند علاوه بر اینکه کارهایش را با تکاپوی درست، میل، رغبت و علاقه انجام می‌دهد، نه کسالت دارد و نه حس شکست و بی‌انگیزگی.
از این رو، دین ما با همین دیدگاه به پرهیز از تنبلی تأکید دارد و آن را کلید بدی و موجب ضرر در دنیا و آخرت می‌داند. امام صادق (ع) نشاط و سرزندگی را از روی عقل و از جمله سربازان آن می‌داند که در مقابل کسالت و بی‌حالی قرار دارد و برای آن هیچ عذر و بهانه‌ای پذیرفته شده نیست.
انسان معتقد می‌داند که توکل راز و رمز دوری از وسوسه‌های شیطان در تنبلی است و به دنبال صبر، اجر و پاداش به دست می‌آورد که به طور مشخص ناامید نشدن و داشتن انگیزه جزوی از این مسیر و چاشنی نشاط و سرزنده بودن است، زیرا اگر منظورت را بدانی و انگیزه لازم را داشته باشی، تا رسیدن به مقصود دست‌بردار نخواهی بود و با همه وجود تلاش خواهی کرد.
بنابراین، سرزنده بودن، نشاط داشتن، پویایی و تلاش، تحرک، ذوق و شوق، جنب و جوش، کاری را با علاقه انجام دادن و میل و رغبت در کار‌ها یک معنی می‌دهد و آن بهاری بودن و بانشاط زندگی کردن است تا به سرمنزل موفقیت برسی. رمز موفقیت هر کسی در هر جای این عالم، فقط همین یک کلمه است: بانشاط و سرزنده باش!
از همه این‌ها گذشته، در ارتباط میان خانواده، دوست، بستگان، همکاران، همسایه و … این نشاط و سرزندگی اثرگذار و موجب موفقیت بیشتر میشود. البته که همسایه امام رضا (ع) بودن نیز یک اثر دیگر است که حتی اگر بخواهیم حق نداریم با وجود این منبع نورانی زندگی، این‌طور نباشیم.
طبیعت خفته ی فصل زمستان ، با وزش نسیمی بهاری ، چنان با طراوت میشود که گویی هیچ زمستانی به خود ندیده است . بهار با آمدنش، سرود زندگی می نوازد . انگار نسیم بهاری، دمیدن روح الهی بر زمین‌های مرده است، زمین‌هایی که در پاییز و زمستان، سرسبزی‌شان رااز دست داده و به گورستانی از برگ‌ها و چوب‌های خشکیده تبدیل شده بودند.
قلبما نیز مرگ و حیات و زمستانی و بهاری دارد . اگر قلب را قساوت و ظلم فراگیرد، یا به گناه آلوده شود، مرده است. اما دلِ مرده را هم می‌توان زندهکرد . پاکی و زیبایی در ژرفای جان انسان ریشه دارد و لذا نیازمند شکوفایی وبالندگی است . از همین روست که وقتی خداوند طبیعت را زنده می‌کند ، و بهاررا در آن نمایان می سازد ، دل ها به وجد می آیند و نشاط می یابند .
اولیایدین، قرآن را مهمترین عامل بالندگی انسان و صفای روح و جان او معرفی می کنند. قرآن نمایشگاهی سرشار از هنر آفرینی خداوند بزرگ است که انسان را به تعقل و تدبر در صحنه های بی مانند و تصاویر ملکوتی خود فرا می خواند تا چشمزیبابین بشری را باز کند . چنانکه خداوند در آیات ۳ و ۴ سوره ملک می فرماید : «… در آفرینش خداوند رحمان هیچ تضاد و عیبی نمی بینی، بار دیگر نگاه کن، آیا هیچ شکاف و خللی مشاهده میکنی ؟ بار دیگر (به عالم هستی) نگاه کن سرانجام چشمانت (در جستجوی خلل و نقصان ناکام مانده) به سوی تو باز می گردد در حالی که خسته و ناتوان است.» اعجاز بزرگ رسول اسلام (ص)به مخاطبان خود، خرد ، زندگی ، جنبش ، ایمان ، اراده ، عزت و استواری می بخشد و دنیایی از عظمت و زیبایی را در برابر انسان به نمایش می گذارد . آیات قرآن ، تابلویی زیبا از انسان و ارزشهای وجودی او را به تصویر می کشندو راههای رهایی از تاریکی های زندگی و غلبه برهواهای نفسانی را نشان می دهند. بدینگونه قرآن را بهار دلها نامیده اند .
حضرت علی (ع) در حدیثی می فرماید : «بهار دل ها و چشمه هاى دانش قرآن است و براى قلب و فکر جلایى جز قرآن نمی توان یافت.»
درفصل بهار تمام گیاهان زنده، گل ها خندان، درختان با طراوات، جنگل ها و دشتها سرسبز، میوه ها آماده چیدن و خلاصه تمام طبیعت زنده، زیبا و پرشکوه و خرّم و باطراوت است. هنگامى که نسیم قرآن بر قلب ها مى وزد بهار دل ها شروعمى شود. گل هاى اخلاق و صفات نیکو شکوفه مى کند، درختان پربار تواضع و صبرو استقامت به بار مى نشیند، و یخ هاى حاصل از گناه ، کم کم آب مى شود، و آثار باقى مانده زمستان گناه که بوى مرگ و نابودى قلب را مى دهد به تدریج از بین مى رود. روشن است که هر چه بیش تر از قرآن بهره ببریم، بهار قلب هایمان پربارتر و پایدارتر خواهد شد . خداوند درمورد کتاب آسمانی خود می فرماید : «ای مردم! اندرزی از سوی پروردگارتان برای شما آمده است؛ و درمانیبرای آنچه در سینه‌هاست؛ و برای هدایت و رحمتی است برای مؤمنان!» ( سوره یونس ، آیه ۵۷ )
اگر به فصل بهار دقت کنیم ، دو موضوع مهم در آن دیده میشود، یکی عظمت خدا ، که بیانگر توحید است و دیگری زنده شدن مجدد طبیعت که یادآور معاد و برانگیخته شدن دوباره انسان در روز رستاخیز است. بنابراین بهار هم فصل توحید و هم فصل معاد است. قرآن نیز بهار دل ها است و انس و آشنایی با آن، اعتقاد به توحید و معاد را در وجود آدمی نهادینه می کند . قرآن کریم انسان را به تفکّر در جهانی که او را احاطه کرده است ترغیب، و او را به شناخت کلیه رموز جهان هستی رهنمون می کند و انسان را با دو موضوع مهم جهان هستی، یعنی مبدأ و معاد آشنا می‌نماید .
عطر دل انگیز آیات قرآن ، مشام جان را زنده میسازد و دلی که به قرآن زنده شود ، هرگز افسرده نمی گردد . قرآن سفره گسترده و پر نعمت الهی است. آوای دلنشین تلاوتآیاتش، روح بخش و صفا دهنده ضمیرهای پاکِ پرهیزکاران است و زمزم زلال معارف قرآن، صفای دلها و حیات جانها است .
یکى از وجوه اعجاز قرآن «اعجاز تأثیرى» آن است. بدین معنا که قرآن از جهت شدت تأثیرگذارى و جذّابیتدارای ویژگی خارق العاده ای است. تأثیر شگفت قرآن مجید بى تردید از ابعاد اعجاز آن است و هیچ بشر معمولى قادر نیست کتابى تا این اندازه مؤثر بیاورد.«ساوراى» شرق شناس فرانسوى مى گوید: « قرآن داراى تأثیرى خاص و جذابیتى مخصوص است که مانند آن براى هیچ یک از کتابها نیست.»
در باره تأثیر قرآنداستان جالبی از صدر اسلام نقل شده است : اخنس بن قیس، ابوجمل و ولیدبن مغیره از بزرگان عرب و مخالفان پیامبر بودند . با این حال آنها شب هنگام ازکوچه هاى تاریک مکه مى گذشتند و پشت دیوار خانه حضرت رسول(ص) مى ایستادند وتا بامداد به آواى خوش قرآن گوش مى دادند. ولیدبن مغیره در این باره مى گوید: « به خدا قسم این سخن شیرینى خاصى دارد و زیبائى مخصوصى از آن مى درخشد. درختى است که شاخه آن پرمیوه و تنه آن پربرکت است. این سخنى است کهبشر نمى تواند آن را به زبان آورد.»
” کنت گریک “، محقق انگلیسی در کتاب ” قرآن را چگونه شناختم ” نوشته است : « تاثیری که قرآن در یک زن یا مرد مسلمان می گذارد ، ناشی از اعتقادی است که هر مسلمان به قرآن دارد واین تاثیر ، طبیعی است . اما یک فرد غیرمسلمان مثل من ، بدون اعتقاد به قرآن ، آن را می گشاید . با این حال ، همین که شروع به خواندن می کند ، تحتتاثیر قرار می گیرد و به هر نسبت که در خواندن قرآن جلو می رود ، تاثیر کتاب بر او بیشتر می شود و این تاثیر امری استثنایی است . » وی افزوده است :« ما انگلیسی ها ، زبانی را که چهارده قرن پیش در بریتانیا و سایر جزایر انگلستان بدان تکلم می کردند ، نمی فهمیم . دانشمندان فرانسوی که استاد زبان هستند ، نیز نمی توانند زبان فرانسه چهارده قرن قبل را درک کنند . ولیمرور زمان ، اثری در مطرود نمودن زبان قرآن نداشته است . هنگامی که ما قرآن را می خوانیم ، مثل این است که در یکی از کشورهای عرب زبان ، روزنامه ها و کتابهای امروزی را مطالعه می کنیم . »
حضرت علی (ع) در روایتی زیبا فرموده اند : « خداوند (قرآن) را فرونشاننده عطش دانشمندان و بهار دل‌های فقیهان قرار داده است.» آیت الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع تقلید ایران با اشاره به این جمله امام علی (ع) ، اظهار می دارد : «سه چهارم کره زمین آب و یک چهارم آن خشکی است، همچنین تقریبا سه چهارم بدن انسان نیز آب است؛ بنابراین نیاز انسان به آب ضروری است و بدون آن دوام نمی آورد، بر ایناساس روح انسان نیز به آب نیاز دارد؛ آب روحانی ما قرآن مجید است. »
قرآن کریم، کلام پروردگار مهربان و نسخه شفابخش بشریت در همۀ دورانهاست. خواندنآیات آن، زنگار از دل می‌زداید و انسان با تلاوت هر آیه، پله‌ای از نردبانمعنویت را طی می‌کند. شخصی به نام سعید بن یسار، خدمت امام صادق (ع) رسید واز آن حضرت برای رفع اندوهش یاری طلبید. آن حضرت به او این دعا را آموخت:
«خدایمن، به همه اسم هایی که برای تو است؛ چه آنهایی که در کتابت (قرآن) نازل کردی؛ و چه آنها که به یکی از آفریدگانت آموختی، یا در علم غیب خود پنهان ساختی، از تو درخواست می کنم که بر محمد و آل محمد صلی الله علیه و آله درود فرستی و قرآن را نور دیدگان و بهار قلبم و موجب زدودن اندوه و از میانرفتن غم من قرار دهی.»
قرآن ، جهانی سرشار از اندیشه ها و حکمت هایمتعالی است که در آن می توان حقایق و رموز هستی ، شگفتی های آفرینش و نیز بهترین برنامه های اخلاقی و تربیتی را برای انسان یافت . این کتاب الهی خودرا به اوصاف پاک و زیبا از قبیل نور ، آشکار کننده حق از باطل و هدایت کننده به استوارترین راهها ، ستوده است .
خداوندا، بهار، سرچشمه رشدو جنبش و نماد دگرگونیست. ما نیز پا به پای بهار با توسل به قرآن ، به شورو تحول برخاسته‌ایم تا تو را که به جوانه زدن و حرکت سفارشمان کرد‌ه‌ای، بیشتر بشناسیم. دستمان را بگیر و سایه سنگین رخوت و گناه را از جسم و جانمان دور کن . ما را به آفتاب بهاری برسان، به نوری که هر ذره‌اش نوید پیش رفتن و جنبش باشد. ما را که از تیرگی و سرما گریزانیم به روز‌های روشن بهار متصل گردان و روح امید و پویایی و دگرگونی را در ما زنده کن، یا ارحم الراحمین .